Ίδρυμα ΑντζουλήΑνδρέας Αντζουλής δ.φ.
Κοινό λεξικό, κοινές λέξεις και κοινές αναπαραστάσεις. Η κοινωνική – γλωσσική συμβολή του Κοινού Λεξικού της Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Διαλέκτου
[Ιάκωβος Χατζηπιερής – Οχράν Καπατάς, Κοινό Λεξικό της Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Διαλέκτου (Ιστορικό – Ετυμολογικό) | Ανακοίνωση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Λάρνακας (11.5.2016) | Πρώτη δημοσίευση: Ιστοσελίδα Ιδρύματος Αντζουλή (https://antzoulis.foundation/)]
Η παρουσίαση αυτή είναι η τελευταία μίας σειράς παρουσιάσεων που ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους στη Λευκωσία. Το περιεχόμενο των δικών μου παρουσιάσεων δεν ήταν ποτέ το ίδιο. Περιστρεφόταν, ωστόσο, γύρω από ένα θέμα που απασχολεί τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα τα τελευταία δώδεκα χρόνια και αφορά στη σχέση των λέξεων, κυρίως ποιητικών, με τη διαδικασία της αναπαράστασης. πιο απλά αφορά στη σχέση λέξης και εικόνας στην τέχνη.
Πολλές, ωστόσο, εικόνες βρίσκονται βαθιά χαραγμένες μέσα μου και με αναγκάζουν να αναφερθώ σε αυτές, προτού προχωρήσω στο καθαυτό θέμα της ανακοίνωσής μου. Μέσα σε αυτές τις εικόνες που αναπαριστούν φωτογραφικά το ταξίδι της μνήμης, βρίσκεται βεβαίως και η ανατρεπτική φυσιογνωμία του Ιάκωβου Χατζηπιερή, η συνάντηση και η συνύπαρξή μας πριν 35 περίπου χρόνια, όταν παίζαμε στις ίδιες γειτονιές και στις ίδιες αυλές, όταν απασχολήσαμε τις ειδήσεις, πετώντας, μια νύχτα του καλοκαιριού, έναν φωταγωγημένο χαρταετό στην πράσινη γραμμή της Αθηαίνου, προκαλώντας αναταραχή στις κατοχικές δυνάμεις και στις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών, η περίοδος όπου χαθήκαμε για λίγο και η περίοδος όπου ξαναβρεθήκαμε, 20 χρόνια πριν, στον γνωστό σε λίγους «Κύκλο της λεμονιάς», κάπως πιο ώριμοι πια και σταθεροί στις αποφάσεις μας.
Το πρώτο πράγμα που θα ήθελα να καταθέσω, είναι ότι ένα έργο δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητα από τη φυσιογνωμία, την ιδιοσυγκρασία και τον χαρακτήρα του δημιουργού του. Είναι, λοιπόν, μία λεπτομέρεια που αξίζει να καταθέσω: η εμμονή του Ιάκωβου να σπουδάσει αποκλειστικά και μόνο στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών, χρόνια μετά την αποφοίτησή του από το Λύκειο, και η άρνησή του να βάλει οποιαδήποτε άλλη επιλογή στις τότε εισαγωγικές εξετάσεις. Ήταν ο όρος που έθεσε για να προχωρήσει στις σπουδές, όταν τον πήρα και τον έγραψα, κυριολεκτικά διά της βίας, σε φροντιστήριο εισαγωγικών εξετάσεων.
Το Λεξικό που κρατάμε σήμερα στα χέρια μας είναι, λοιπόν, καρπός αφοσίωσης σε συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Και μόνο έτσι μπορεί να ιδωθεί.
Το Κοινό Λεξικό της Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής Διαλέκτου αποτελεί σημαντική συμβολή στην επιστήμη της Γλωσσολογίας και της Διαλεκτολογίας: δεν καταγράφει απλά τον πλούτο της μίας ή της άλλης διαλέκτου, αλλά τον κοινό πλούτο των δύο διαλέκτων, εγχείρημα ιδιαίτερα δύσκολο και απαιτητικό, αν κρίνει κανείς ότι γίνεται, για πρώτη φορά, από λεξικογράφο με ακαδημαϊκή κατάρτιση που είναι γνώστης και ομιλητής τόσο των μητρικών γλωσσών όσο και των δύο διαλέκτων. Η σημασία αυτής της γνώσης αποκαλύπτεται στο δύσκολο έργο της ετυμολόγησης των λέξεων.
Να σημειώσουμε εδώ ότι το χάσμα ανάμεσα στην τουρκοκυπριακή διάλεκτο και την επίσημη τουρκική γλώσσα είναι μεγαλύτερο από το φαινομενικό χάσμα ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή διάλεκτο και την Κοινή Ελληνική. Ένα από τα στοιχεία που δυσχεραίνει τη γλωσσική επικοινωνία μεταξύ Τούρκων και Τουρκοκυπρίων και το οποίο διευκολύνει, την ίδια ώρα, την επικοινωνία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων είναι η διαφορά, κυρίως, στον επιτονισμό των λέξεων και στη συντακτική δομή της γλώσσας, δηλαδή στη σύνταξη.
Κατεβάστε – Κοινό Λεξικό Κυπριακής Διαλέκτου [Α. Αντζουλής] 2016