Ίδρυμα ΑντζουλήΔρ Γιώργος Ζήκας
(Ποιητής – Κριτικός)
Σύντομο αφιέρωμα στον ποιητή Ανδρέα Γεωργαλλίδη
[Ανδρέας Γεωργαλλίδης, Αντικείμενες Ημιευθείες, Λευκωσία 1998 | Αφιέρωμα | http:www.sigmalive.com/simerini/analiseis/other/396885 (25.3.2012)]
Τον Ανδρέα Γεωργαλλίδη τον συνάντησα για πρώτη φορά σε μια διάλεξη της Christiane Chauvire κατά το έτος 2002 στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Σκοπός μου τότε, αφού μου ξεδιπλώθηκε η ποιητική του δουλειά ήταν να αναλάβω τη μετάφρασή του έργου του στα γαλλικά. Δυστυχώς, προσωπικοί λόγοι με ανάγκασαν να αναβάλω αυτή μου την επιθυμία. Μετά από κάποια χρόνια επιστρέφω όχι για να μεταφράσω Γεωργαλλίδη (είναι ήδη μεταφρασμένος μεταξύ άλλων και στα γαλλικά) αλλά για να παραθέσω ένα σύντομο συμπίλημα θέσεων κριτικών Λογοτεχνίας το οποίο αφορά τη δημιουργία αυτού του ξεχωριστού ποιητή. Το ερώτημα το οποίο τίθεται εδώ είναι γιατί θεωρείται να είναι ένας ξεχωριστός ποιητής.
Το ερώτημα τούτο βρίσκει απάντηση στα λόγια πολλών κριτικών της Λογοτεχνίας οι οποίοι δεν απαντούν μόνον γιατί είναι ξεχωριστός αλλά και γιατί είναι ένας σημαντικός σύγχρονος ποιητής. Ο Ιωάννης Γκλένης αναφέρει σε άρθρο του το οποίο δημοσιεύτηκε στον τύπο: «Γράφοντας ένα βιβλίο ποίησης είναι όπως να ρίχνεις ένα ροδοπέταλο στο Grand Canyon και να περιμένεις τον ήχο του δήλωσε ο Don Marquis αρχές του 20ου αιώνα. Σήμερα, τα πράγματα έχουν μόνο χειροτερέψει και το κενό έχει πάρει τη μορφή μιας παμφάγου αβύσσου. Παρόλα ταύτα, πρόσφατα ένας ‘ήχος’ του ίδιου είδους, από την Κύπρο, έφτασε τις επαγρυπνείς αισθήσεις και άγγιξε την απαλότητά του στη σκληρή ρουτίνα μου».
Ο Νίκος Ευαγγελόπουλος (ποιητής και κριτικός Λογοτεχνίας) σε άρθρο του με τίτλο Η μετα-ποίηση στην ποίηση του Ανδρέα Γεωργαλλίδη μεταξύ των άλλων γράφει: «Η ποίηση του Ανδρέα Γεωργαλλίδη εισάγει αυτό το οποίο είναι έξω από το κλασικό πλαίσιο της τέχνης. Πρόκειται για ένα είδος γραφής το οποίο στέκεται αμήχανα ανάμεσα στα υπόλοιπα σύγχρονα είδη γραφής και κατορθώνει να διατηρεί την αυτοτέλεια και την αταραξία του… Η ποίηση του Α. Γεωργαλλίδη απαιτεί ένα ιδιαίτερο είδος γλώσσας – μια μεταγλώσσα σιωπής. Αυτό επειδή η γραφή του καταργεί ερωτήματα τα οποία έχουν να κάνουν με την κατανόηση των στίχων του… Όλη η δουλειά του αντιστέκεται σε κάθε ορισμό, σε κάθε αξιωματικό σύστημα της Τέχνης αναζητώντας τα όρια της ανθρώπινης ελευθερίας – της μετασκέψης».
Η Κατερίνα Τσιτσεκλή (συγγραφέας – μεταφράστρια) σε ομιλία της στην Αθήνα αναφέρει για τον Α. Γεωργαλλίδη τα εξής: «Η ποιητική δουλειά του Α. Γεωργαλλίδη είναι ένα μεγάλο ποίημα που σκόρπισε σε στίχους θραύσματα … Ο αναγνώστης καλείται να περισυλλέξει αυτό το παζλ των λέξεων … να ανασυνθέσει το ποίημα … Ποίηση που θέλοντας να μιλήσει για το βαθύτερο και το ουσιαστικό περιφρονεί τις συμβάσεις και θυμίζει αντανάκλαση γραμμένης λέξης στον καθρέφτη, όπως τόσο ποιητικά είχε κάποτε ορίσει ο Νικόλας Κάλας την εικονική αναπαράσταση της αντι- λογικής κάποιων κειμένων».
Ο Μάκης Αποστολάτος (ποιητής – κριτικός Λογοτεχνίας) σε αφιέρωμα στο Λογοτεχνικό περιοδικό Ομπρέλα το οποίο είχε κάνει προς τιμή του ποιητή μεταξύ των άλλων γράφει: «Ο Ανδρέας Γεωργαλλίδης έχω την εντύπωση πως αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση όχι μόνο στη σύγχρονη λογοτεχνία της Κύπρου αλλά και στην ευρύτερη Ελληνική και εκτός συνόρων. Κυρίως γιατί τόλμησε να εκδώσει μια από τις συλλογές του σε ένα τόμο 250 σελίδων … Οι μεγάλοι ποιητές στο σύνολό τους πλην ελαχίστων εξαιρέσεων γνωρίζοντας ή διαισθανόμενοι τις παγίδες που κρύβει ένα τέτοιο εγχείρημα, απέφυγαν μια τέτοια περιπέτεια που θα νόθευε την τελειομανία τους».
Ο ποιητής και κριτικός Γιώργος Καραντώνης σε ομιλία του στο Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα υποστηρίζει τα εξής: «Δύο παρατηρήσεις είναι αναγκαίες σχετικά με τη γλώσσα του ποιητή. Η πρώτη αφορά τη χρησιμοποίηση πολλών λέξεων που προέρχονται από το φυσικομαθηματικό χώρο… Η δεύτερη έχει να κάνει με τη δημιουργία από τον ποιητή πολλών νεολογισμών … καθώς και το ότι μεταχειρίζεται συχνά σπάνιες και δυσεύρετες λέξεις, συνήθως με φυσικομαθηματική προέλευση επίσης». Η άποψη του Καραντώνη ενισχύεται και από την Κυπριανού Φλωρεντία (φιλόλογος – κριτικός λογοτεχνίας) σε κριτικό σημείωμα στο Λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Εποχή στο οποίο μεταξύ των άλλων αναφέρει: «Είναι μάλιστα πολύ ενδιαφέρον να επιχειρήσουμε την ερμηνεία του ποιητικού αυτού φαινομένου της ποίησης του Γεωργαλλίδη – γιατί κακά τα ψέματα είναι φαινόμενο – με όρους της Φυσικής και ειδικότερα της θεωρίας των Κβάντων. Επιχειρούμε έτσι όχι μόνο την επιστημονική ανάγνωση της Τέχνης αλλά κάτι ακόμη ριζοσπαστικότερο: την ποιητική ανάγνωση της Φυσικής».
Ο Άντης Κανάκης σε δημοσίευμα του στο Λογοτεχνικό περιοδικό Νέα Εποχή αναφέρει: «Φαινομενικά ο ποιητής μπορεί να θεωρηθεί σουρεαλιστής ποιητής. Όμως άμα μελετήσεις το έργο του διεξοδικά, καταλήγεις ότι η ποίησή του είναι κάτι πέραν του σουρεαλισμού… Η ποίηση του Α. Γεωργαλλίδη είναι άδολη έκφραση της ψυχικής του λειτουργίας όμως με φιλοσοφική σκέψη και ηθικό και λογικό έλεγχο… Ο ποιητής μπορεί να χαρακτηριστεί νεοσουρεαλιστής … Προσθέτει το δικό του στίγμα στην κυπριακή και ελλαδική ποίηση με τον τρόπο της ποιητικής του έκφρασης και φιλοσοφικής του θεώρησης».
Ο Δρ. Δήμος Αργυρίου σε άρθρο του καταγράφει τα εξής: «Πιστεύω πως δικαίως έχει χαρακτηρισθεί ως ο ποιητής του κενού αφού μέσα από την ποίηση του δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να επανεξετάσουμε το νόημα των λέξεων και να ορίσουμε εκ νέου νοήματα και σχέσεις. Στην προσπάθεια μας αυτή είναι αδύνατο να μην βιώσουμε ένα ιδιαίτερο είδος σιωπής … το οποίο επιχειρεί να αποκαταστήσει τον ήχο – επιφέροντας την αισθητική των πραγμάτων».
Τέλος ο μεταφραστής Γιάννης Θεοχαράκης σε άρθρο του το οποίο δημοσιεύτηκε στον τύπο με τίτλο Ο ποιητής του κενού μέσα από την αντισυμβατική αφαίρεση αναφέρει: «Ως μεταφραστής στο επάγγελμα και μελετητής για χρόνια της ελληνικής λογοτεχνίας παλεύω να εντοπίσω έργα που να αυτοσυστήνονται και να έχουν την ικανότητα να δηλώνουν μια αξιοπρεπή παρουσία στο χώρο της Τέχνης. Ένα τέτοιο έργο υποστηρίζεται από τον ποιητή του κενού (όπως ορθά χαρακτηρίστηκε) Α. Γεωργαλλίδη … Ατάραχο το έργο του δεν φιλοδοξεί αλλά προϋποθέτει τα κρίσιμα συστατικά τα οποία θα συνθέσουν το χρώμα της απόδρασης από ψευδολογισμούς και «δηλαδή» … Υπάρχουν σοβαροί λόγοι να μην προσπεράσουμε την περίπτωση και να εγκύψουμε στο έργο αυτό. Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο Dr Samuel Thomas (καθηγητής του Πανεπιστημίου Durham) καθώς επίσης και ο Dr Ali Rahimi (καθηγητής του Πανεπιστημίου Kashan)».
Εδώ ολοκληρώνεται ο ρόλος μου.