Σάββας Ευαγγέλου
ελάχιστα περισσότερο άδειο – à peine plus vide

Μεταφράζοντας εικόνες και αντι-εικόνες στην ποίηση του Ανδρέα Γεωργαλλίδη

[Andreas A. Georgallides, à peine plus vide (trans. : S. Εvangelou and M. Kyriacou), Paris, L’Harmattan 2019 | Κριτικό Σημείωμα | Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό Διόραμα, τχ. 30-31 (Μάιος-Ιούνιος & Ιούλιος-Αύγουστος 2020]

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις L’ Harmattan, έναν από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους στη Γαλλία, το έργο à peine plus vide, μετάφραση του έργου ελάχιστα περισσότερο άδειο του Δρ Ανδρέα Γεωργαλλίδη.

Ο ποιητής στο εισαγωγικό του σημείωμα μεταξύ άλλων αναφέρει: «Αυτό το βιβλίο αποτελείται από μετρημένες λέξεις, οι οποίες δεν κατόρθωσαν να συναντηθούν σε στίχους ενός ποιήματος, στίχους που να μιλούναληθινάγια τον εαυτό τους. Συνεπώς, οι αντι-στίχοι του βιβλίου αυτού, δεν φιλοδοξούν την κατανόησή τους και δεν διεκδικούν καμιά φιλοξενία στον χώρο του νοήματος. Αφού λοιπόν ο αναγνώστης αναγνωρίσει αυτήν την ανυποχώρητη ιδιαιτερότητα, είναι δυνατό να υποψιαστεί πως μπορεί να δραπετεύσει αμετανόητα από εκείνο το άπειρο δάσος των θολών σκιών του Είναι».

Το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό, σύμφωνα με τον ποιητή, αποτελείται από διάσπαρτες λέξεις που δεν κατάφεραν να συναντηθούν ανάμεσα σε στίχους ενός ποιήματος, δηλώνει τη δυσκολία της μετάφρασης από τη μία γλώσσα στην άλλη χωρίς να απομακρυνόμαστε από το ιδιαίτερο ύφος του ποιητή. Αυτές οι λέξεις ή «αντι-στίχοι» όπως ο ποιητής τις χαρακτηρίζει, απέτυχαν να συναντηθούν σε ένα ποίημα, αλλά, ως μεταφραστής, θα μπορούσα να αναμοχλεύσω τη συνέχεια μεταξύ αυτών των «αντι-στίχων». Αυτή η συνέχεια θεώρησα ότι θα έπρεπε να διατηρηθεί στη μετάφραση, κάτι το οποίο ενεθάρρυνε να αναδυθούν ιδιαίτερες δυσκολίες. Ο Α. Γεωργαλλίδης χρησιμοποίησε ένα πολύ ακραίο λεξιλόγιο που με ώθησε να βρω ισοδύναμους όρους στα γαλλικά ώστε να αποκαλύψω στους αναγνώστες τη δύναμη αυτών των «αντι-στίχων» και την επιρροή τους στην ανθρώπινη ψυχή. Αυτή είναι επίσης μία παρατήρηση του Άγγελου Ευαγγέλου3 την οποία κατέγραψε στον πρόλογο του ως μεταφραστής της αγγλικής έκδοσης αυτού του βιβλίου.

Η χρήση του προθέματος «αντι» από τον ποιητή για να δείξει, ίσως, μία αντίθεση, ήταν δύσκολο να μεταφραστεί. Ακόμα κι αν υπάρχει το πρόθεμα «anti» στα γαλλικά, υπήρξαν φορές που χρησιμοποιούσα τη λέξη «contre» αφού θεώρησα ότι ήταν πιο συνεπής («contre-chant» / «αντίστιξη», «contre-mots» / «αντι-λέξεις»). Λέγεται ότι η μετάφραση δεν πρέπει να γίνεται κατά λέξη, αλλά υπήρξαν περιπτώσεις που αυτό ήταν αναπόφευκτο, διότι σε κάποια σημεία η μετάφραση λέξη προς λέξη ήταν η πλέον κατάλληλη.

Κατεβάστε – à peine plus vide [Σ. Ευαγγέλου] 2020